9 maja 2014, podczas krakowskiego festiwalu Off Plus Camera odbędzie się uroczysta premiera zrekonstruowanego cyfrowo filmu "Psy" w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

O czym są "Psy"? O pieskim świecie, o tym, że wolność wyniosła także brud i głupotę, niszcząc ideały. Wszystko spsiało, ubabrało się w błocie i w kloace - pisał recenzent o jednym z najgłośniejszych polskich filmów. Tak wyglądała Polska roku 1989 – przemiany ustrojowe, zmieniająca się władza, korupcja i rozkwit mafijnych wpływów, to tło rzeczywistości w jakiej musiała odnaleźć się grupa esbeków, przeniesiona do policji i skierowana do walki z grupą przestępców. Wśród znakomitych aktorów występują: Bogusław Linda, który do tamtej pory kreował zazwyczaj postacie w filmach A. Wajdy, R. Glińskiego czy F. Bajona – dzięki roli Franza Maurera został nowym symbolem popkultury, Cezary Pazura - postać Nowego, uważana za najlepszą rolę w całej jego karierze, Janusz Gajos, Zbigniew Zapasiewicz, czy Marek Kondrat.

Film – przez jednych ubóstwiany, wzbudził wiele kontrowersji m. in ze względu na brutalność niektórych scen, oraz niezliczoną ilość wulgaryzmów występujących w dialogach. Poddana krytyce została także scena, w której podczas libacji alkoholowej pijani funkcjonariusze SB wynoszą na ramionach nieprzytomnego kolegę, śpiewając znaną z "Człowieka z żelaza" A. Wajdy "Balladę o Janku Wiśniewskim", opowiadającą o krwawych wydarzenia z Grudnia 17, w których śmierć poniosło 16 osób. Wywołało to sprzeciw byłych działaczy Solidarności, jak i rodziców zastrzelonego w Trójmieście Zbyszka Godlewskiego, który był inspiracją dla postaci Janka Wiśniewskiego.

Pomimo krytyki "Psy", w krótkim czasie stały się komercyjnym szlagierem i zdobyły kilka prestiżowych nagród: na XVII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1992 uhonorowano Władysława Pasikowskiego nagrodą za reżyserię, Michała Lorenca za stworzenie muzyki filmowej, Wandę Zeman i Zbigniewa Nicińskiego za montaż, Bogusława Linde za pierwszoplanową rolę męską a Agnieszkę Jaskółkę za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą. Władysław Pasikowski i Bogusław Linda otrzymali także Złotą Kaczkę oraz wyróżnienie na festiwalu w Valencinnes w 1994r.

Cyfrowa rekonstrukcja obrazu składającego się ze 160000 pojedynczych klatek obrazu została wykonana w firmie DI Factory przez specjalistów z reKINO i trwała prawie 2 miesiące w 5 osobowym zespole. Pomimo tego, że film nakręcono stosunkowo niedawno bo w 1992r., 22 letni negatyw obrazu uległ już częściowej degradacji, dlatego też musieliśmy wykonać szereg prac polegających na przywróceniu utraconego blasku – mówi Łukasz Rutkowski (CEO w reKINO). Rekonstrukcję rozpoczęliśmy od wystabilizowania trzęsącego się obrazu oraz usunięcia niepożądanego migotania. Dopiero tak przygotowany materiał filmowy mógł zostać poddany dalszym procesom (niektóre wykonane ramka po ramce) polegającym na usunięciu wszelkiego rodzaju zabrudzeń, śladów chemii włosów i bakterii.

Jednym z większych wyzwań stojących przed ekipą rekonstruktorów było wymalowanie bardzo dużej ilości białych, pionowych rys, a także kilku szerokich, pionowych, niebieskich pasów, przemieszczających się w prawej części kadru. Prace nad wymalowaniem tych artefaktów zajęły nam prawie 2 tygodnie z racji dużej dynamiki ujęć a także braku odpowiednich algorytmów w dedykowanych programach do rekonstrukcji obrazu – komentuje Michał Wielgosz (CTO w reKINO).

Specjaliści od "przywracania filmom utraconego blasku" musieli poradzić sobie także z naprawą brakujących, czasem przerwanych i posklejanych ramek obrazu oraz wymalowaniem znaczników końca aktu, czyli okrągłych lub kwadratowych czarnych dziur wycinanych w obrazie, by operator podczas projekcji w kinie wiedział, kiedy ma zmienić kolejną rolkę filmu. Na tym etapie brakujące fragmenty obrazu zostały odpowiednio przekopiowane z sąsiednich ramek obrazu i tak wstawione w miejsce "dziury", by widz nie zorientował się, że w tym miejscu było coś naprawiane. Podobną technikę zastosowano przy naprawie plansz z napisami. Przez prawie 3 tygodnie specjaliści usuwali stałe śmieci i inne uszkodzenia powstałe podczas fotochemicznego procesu nakładania folii z napisami na obraz filmowy. Problem był o tyle duży, że na prawie każdej z 2000 ramek obrazu zostało ręcznie wymalowanych średnio około 120 pojedynczych uszkodzeń.

Korekcja barwna, czyli nadanie filmowi odpowiedniej kolorystyki została wykonana w Di Factory na największym postprodukcyjnym ekranie w Polsce pod nadzorem Pawła Edelmana. Podstawowym założeniem było użycie wszystkich udogodnień współczesnego gradingu, przy zachowaniu oryginalnego wyglądu. Oczywiście oryginalny wygląd nie oznacza 100% zgodności z ówczesną kopią, gdyż nikt dzisiaj nie byłby w stanie orzec, jak film dokładnie wyglądał, a żadna zachowana kopia nie jest miarodajna. Opieraliśmy się na założeniach, które Paweł Edelman wówczas poczynił oraz które pamięta do dziś – wyjaśnia kolorysta Michał Herman z Di Factory. Podczas korekcji barwnej spasowano sąsiadujące ze sobą ujęcia i sceny, oraz poprawiono wszelkie niedociągnięcia związane zarówno z niedoskonałościami negatywu jak i procesu fotochemicznego.

Procesom rekonstrukcji poddano także ścieżkę dźwiękową. Poza standardowymi pracami jak: przepisanie taśmy magnetycznej przy użyciu najwyższej klasy przetwornika analogowego, usunięcie trzasków i szumów w celu uczytelnienia dialogów, najbardziej czasochłonny był proces synchronizacji obrazu z dźwiękiem – wyjaśnia Tomek Dukszta z firmy SoundPlace. Dodatkowo wykonaliśmy odświeżenie barwy i skompensowanie jej pod obecne standardy odsłuchu na sali kinowej a także remix całego filmu, by sceny jak np. wybuch agresji i zdemolowanie szklanych, szpitalnych szaf przez Cezarego Pazury, były przyjemne w odbiorze podczas projekcji filmu.

Odbiór filmu odbył się na sali kinowej wraz z twórcami, wśród których obecni byli: Władysław Pasikowski, Paweł Edelman, Marek Kondrat i Bogusław Linda.

Partnerami cyfrowej rekonstrukcji filmu w ramach projektu KinoRP są: Cyfrowe Repozytorium Filmowe, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Studio Filmowe Zebra, SoundPlace, konsorcjum rekonstrukcyjne reKINO Di Factory.

Rekonstrukcja cyfrowa polskich filmów jest współfinansowana przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Autor: Łukasz Rutkowski

Zobacz materiał porównawczy wersji filmu "Psy"
sprzed i po pełnej rekonstrukcji cyfrowej!